GÜMRÜK BİRLİĞİ 24 YAŞINDA!

Türkiye ve Avrupa Birliği (AB)  arasında 1995 yılında imzalanan Gümrük Birliği, yarın 24 yaşına giriyor.

Türkiye ile AB arasında yapılan müzakereler sonunda 6 Mart 1995  tarihinde gerçekleştirilen Ortaklık Konseyi toplantısında alınan karar uyarınca,  Gümrük Birliği 1 Ocak 1996'da yürürlüğe girdi.

Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) arasında 1963 yılında  imzalanan Ankara Anlaşması ile başlayan ve 1973 yılında Katma Protokol ile devam  eden ilişki, 6 Mart 1995'te Gümrük Birliği'nin imzalanmasıyla yeni bir boyut  kazandı.

Gümrük Birliği'nin tamamlanmasıyla birlikte, Türkiye ile AB arasında  sanayi ürünleri ticaretinde gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili  tedbirler kaldırıldı. Türkiye, üçüncü ülkelere karşı AB'nin ortak gümrük  tarifesini uygulamaya başladı.

Gümrük Birliği'nin düzgün biçimde işleyişini sağlamak ve ortak ticaret  politikasını uygulamak üzere ithalat ve ihracata ilişkin ortak kurallar,  kotaların yönetimi, dampingli veya sübvansiyonlu ithalata karşı koruma, tekstil  ithalatına ilişkin otonom düzenlemeler, dahilde ve hariçte işleme rejimleri AB  ile uyumlu hale getirildi.

Gümrük Birliği'nin yürürlüğe girmesinin ardından hayata geçirilen  reform niteliğindeki yasal düzenlemeler, Türkiye'nin rekabet gücü ve  verimliliğine önemli  katkı sağladı

Bu süreçte, yaşanan değişimlerle Türk ekonomisinin üretim yapısı  çeşitlenirken ihracatta ilerleme kaydedildi. Türkiye'nin AB ile uyumlu hale  getirdiği teknik mevzuat altyapısı ile de ülkenin uluslararası pazarlarda rekabet  gücü yükseldi.

Gümrük Birliği sorunları  

Türkiye ekonomisi için sağladığı kazanımlara rağmen Gümrük Birliği  birçok yapısal sorunu içerisinde barındırmaya devam ediyor.

Türkiye'nin AB'ye tam üye yapılmaması nedeniyle üzerinden 20 yıldan  fazla süre geçen Gümrük Birliği, Türkiye'nin aleyhine işleyen bir yapıya dönüştü.

AB'nin üçüncü ülkelerle imzaladığı serbest ticaret anlaşmalarına  Türkiye'nin doğrudan taraf olamaması,Türk araçlarına getirilen kara yolu  kotaları, AB'nin Gümrük Birliği'nin işleyişiyle ilgili danışma ve karar alma  mekanizmalarında yeterince yer almaması en önemli sorunların başında geliyor.

Türkiye, AB'nin ticaretle ilgili konularında ve üçüncü ülkelerle  yaptığı ticari anlaşmalarında karar alma mekanizmasında uygun şekilde yer almayı  talep ediyor.

Gümrük Birliği'nde sanayi mallarının serbest dolaşabilmesine rağmen  söz konusu malları taşıyan tır, kamyon ve sürücülerinin serbest veya engelsiz  dolaşamaması Türkiye'nin bir başka rahatsızlığını ortaya çıkarıyor. Türkiye, söz  konusu uygulamanın Gümrük Birliği'nin ve serbest ticaretin ruhuna aykırı olduğunu  ve engellere son verilmesi gerektiğini belirtiyor.

Gümrük Birliği güncellemesi

Türkiye'nin en büyük ticaret ortağı konumunda bulunan AB ile  ilişkilerinin hız kazanması için mevcut Gümrük Birliği'nin güncellenmesi büyük  önem taşıyor. Gümrük Birliği güncelleştirmesinin her iki tarafa da önemli  ekonomik katkı sağlayacağına inanılıyor.

Anlaşmanın güncelleştirilmesiyle, Gümrük Birliği'ndeki ürünlerin  niteliği ve yelpazesinin tarım, hizmetler ve kamu alımları alanlarını kapsayacak  şeklide genişlemesi ve AB'nin üçüncü ülkelerle imzalayacağı serbest ticaret  anlaşmalarında Türkiye'nin mağdur olmasının da önüne geçilmesi hedefleniyor.

Gümrük Birliği'nin güncellenmesine yönelik girişimler 2014 yılında  başlatıldı. AB ile 2014-2015'te gerçekleştirilen üst düzey siyasi ve teknik  görüşmeler neticesinde, müzakerelerin içeriğine ilişkin mutabakat 12 Mayıs  2015'te resmiyet kazandı.

Mutabakata göre, Gümrük Birliği'nin güncellenmesi müzakerelerinin 2017  yılına kadar başlaması gerekirken henüz resmi bir adım atılmaması dikkati çekti.

Güncellemeye siyasi engel

Çeşitli ülkelerle serbest ticaret anlaşmalarına hız veren ve bütün  dünyada küresel ticaretin öncü rolüne bürünen AB, Türkiye ile Gümrük Birliği  güncelleme konusunda siyasi tutum sergileyerek söylediklerinin aksine davranış  ortaya koyuyor.

AB, aday ülke ve kilit ortak olarak tanımladığı Türkiye ile Gümrük  Birliği güncellemesi sürecini siyasi saiklerle öteliyor. AB'nin Gümrük Birliği  güncellemesini en yüksek ekonomik potansiyele sahip Türkiye'yle yapmaması,  Avrupa'nın Türkiye'ye karşı çifte standardını ortaya çıkarıyor.

AB Komisyonu, AB Konseyi'nden Gümrük Birliği güncelleme müzakerelerine  yetkisini Aralık 2016'da talep etmesine rağmen bazı AB ülkelerinin müzakerelere  başlanmasını siyasi olarak rehin almış olması da dikkati çekiyor.

Söz konusu güncellemenin de müzakerelerin başlamasından sonra da en az  birkaç yıl sürmesi bekleniyor. Türkiye, toplam dış ticaretinin yaklaşık yarısını  AB ile gerçekleştiriyor. Türkiye'ye sermaye girişinin de önemli bir kısmı AB  ülkelerinden kaynaklanıyor.

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre, Türkiye, 2018  yılında AB'ye 76,1 milyar avroluk ihracat yaptı. Aynı dönemde Türkiye, AB'den  77,2 milyar avroluk ithalat gerçekleştirdi.